އަޅުގަނޑު ވާހަކަ ދައްކަން މިއުޅެނީ ކޮން މެހުމާނެއްގެ ވާހަކަތޯއެވެ؟

الحمد لله الذي فرض علينا صيام رمضان،وجعله شهر المغفرة والعتق من النيران، نحمده  سبحانه تعالى حمد الصائمين ،ونصلي ونسلم على خير الأنام،وعلى آله وصحبه الذين صامت جوارحهم عن الآثام،وعلى التابعين ومن اتبعهم بإحسان إلى يوم العرض على محيي العظام.

ދުވަސްތައް ތަކުރާރުވެއެވެ. މައްސަރުތައް ވިދިވިދިގެން އާދެއެވެ. އަހަރަކަށްފަހު އަހަރެއް އާދެއެވެ. އަހަރުމެންގެ މިޢިއްޒަތްތެރި މެހުމާން އޭނަގެ މީރުވަސް ދުވަސްތަކަށާއި މައްސަރުތަކާއި އަހަރުތަކަށް ފަތުރަމުން ދެއެވެ.

މަދީނާގައި އެންމެފަހުގެ ނަބިއްޔާ އެކަލޭގެފާނުގެ ޠާހިރު އަޞްޙާބުންނަށް އުފާވެރި މެހުމާނުގެ ޚަބަރު ދެއްވަމުން ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ.” أَتَاكُمْ شَهْرُ رَمَضَانَ ، شَهْرٌ مُبَارَكٌ فَرَضَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ صِيَامَهُ ، تُفْتَحُ فِيهِ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَتُغْلَقُ فِيهِ أَبْوَابُ الْجَحِيمِ ، وَتُغَلُّ فِيهِ مِرَدَةُ الشَّيَاطِينِ ، لِلَّهِ فِيهِ لَيْلَةٌ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ مَنْ حُرِمَ خَيْرَهَا فَقَدْ حُرِمَ ” މާނައީ: ތިޔަބައިމީހުނަށް ރަމަޟާންމަސް އަތުވެއްޖެއެވެ. އެއީ ބަރަކާތްތެރި މައްސަރެކެވެ. އެމައްސަރުގައި ރޯދަ ހިފުން ތިޔަބައިމީހުންގެމައްޗަށް ﷲ ފަރުޟު ކުރެއްވިއެވެ. އެމައްސަރުގައި ސުވަރުގޭގެ ދޮރުކޮޅުތައް ހުޅުއްވެއެވެ. އަދި ޖަހައްނަމައިގެ ދޮރުތައް ބަންދު ކުރެވެއެވެ. އަދި ނުލަފާ ޝައިޠާނުން ކަސްތަޅު އެޅުއްވެއެވެ. އެމައްސަރުގައި އެއްހާސް މައްސަރަށްވުރެ ހެޔޮ ރެޔެއް ﷲ ލެއްވިއެވެ. އެރޭގެ ހެޔޮކަމުން މަޙުރޫމު ވެއްޖެ މީހާއީ ހުރިހާ ހެޔޮކަމަކުން މަޙުރޫމްވެއްޖެ މީހެކވެ.”   

ابن رجب رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވަނީ މިޙަދީޘަކީ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ރަމަޞާންމަސް އައުމުން ތަހުނިޔާކިޔައި އުފާވެރި ޚަބަރު ދިނުމުގެ އަޞްލެވެ. ކީއްވެތޯ ސުވަރުގޭގެ ދޮރުކޮޅުތައް ހުޅުވޭ މައްސަރުގެ އުފާވެރި ޚަބަރު މުއުމިނުން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ނުދޭންވީ؟ ކީއްވެތޯ ފާފަކޮށްފައިވާމީހާ ނަރަކައިގެ ދޮރުތައް ބަންދުވުމުން އުފާވެރި ޚަބަރު ނުދޭންވީ؟ ޝައިޠާނުން ކަސްތަޅު އެޅުވޭ ވަގުތުގައި ބުއްދިވެރިން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް އުފާވެރި ޚަބަރު ނުދޭންވީ؟

މިއުފާވެރި ޚަބަރަކީ މަސައްކަތް ކުރާމީހުން ލިބިގަންނަން ޖެހޭ އުފަލެކެވެ. މުއުމިނުން ލިބިގަންނަން ޖެހޭ އުފަލެވެ. މިދުވަސްތަށް ނުލިބިދާނެކަމުގެ ބިރުން ތިބޭބަޔަކު ލިބިގަންނަން ޖެހޭ އުފަލެކެވެ. ސުއާލަކީ: ތިބާ، ލިބިގަންނަ އުފަލަކީ ކޮބައިތޯއެވެ.؟ ތިބާގެ ހުރި ޝައުޤަކީ ކޮބައިތޯއެވެ.؟ ދުވަސްތައް މިއަންނަނީ މަޑުމަޑުން ކައިރި ވަމުންނެވެ.  ތިބާގެ ގާތަށް މިއަންނަނީ ހުރިހާ މުސްލިމުންވެސް ލިބިގަންނަ އުފާވެރި ދުވަސްތަކެވެ.

އެގާރަމަސްވަންދެން ދުރުގައި ހުރުމަށްފަހު މަދު ދުވަސްކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި އެނބުރި އަންނަ ޚަބަރު ދޭ ތިމާ އެންމެ ލޯބިވާމީހާ ހިތަށް ގެންނާށެވެ. ތިބާ ކިހާ އުފާވާނެތޯއެވެ؟ ބައްދަލު ކުރާހިތް ނުވާނެތޯއެވެ؟ ބައްދަލުވާ ވަގުތު ކިހާ ހަމަ ޖެހުމެއް ތިބާގެ ހިތަށް ގެނަސްދޭނެތޯއެވެ؟

ޝަރުޢު ތިބާއަށް ލާޒިމުކުރާ  އަދަބުތަކުގެތެރެއިން ފުރަތަމަ އަދަބަކީ ރޯދަމަހަށް ހަނދުބެލުމުގެ ކުރިން ރޯދަމަހަށް ތައްޔާރުވުމެވެ. އުފާވެރިކަމާއެކު އެމައްސަރަށް އިސްތިޤުބާލުކުރުމެވެ. ތިމާ ލޯބިވާމީހާ ދުރުތަނެއްގައި ހުރެފައި އައުމުން އުފާލިބޭފަދައިން އެމައްސަރު ދުށުމުގެ ޝަރަފު ލިބިގަތުމެވެ. މިއީﷲގެ ޝަޢާއިރުތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުމެވެ. މާތްކޮށް ހިތުމެވެ. {ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ} . ”(ކަންހުރިމަގީ) އެއީއެވެ. އަދި اللَّه ގެ شعائر ތަކަށް (އެބަހީ: ހަދްޔު ކަތިލުމާއި، އުޟްޙިޔާ ކަތިލުމާއި، ޙައްޖުގެ ޢަމަލްތަކާއި، އެނޫންވެސް ދީނީ އަމުރުތަކަށް) މާތްކޮށްހިތާމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ،ހަމަކަށަވަރުން އެކަންތައްވަނީ، ހިތްތަކުގެ ތަޤްވާވެރިކަމުގެ ތެރެއިންނެވެ”. 

އާދެ، ރަމަޟާންމައްސަރަށް މުއުމިނުން އުފަލާއެކު މަރުޙަބާކިޔައި އެމައްސަރުގެ އުފާވެރިޚަބަރު ލިބިގަނެއެވެ. އަދި އެމައްސަރު އެމީހުނަށް ދެއްވާތީ ﷲއަށް ޙަމުދު ކުރެއެވެ. އަދި އެމައްސަރުގައި އަޅުކަންތައް ގިނައިން ކުރުމާއި އެމައްސަރުގެ މަތިވެރިކަން ލިބިގަތުމަށް ޢަޒުމު ކަނޑައަޅައެވެ. އެބައިމީހުނަށް ﷲ ދެއްވާފައިވާ އުފާވެރި ޚަބަރެއްކަމުގައިވާ އާޔަތް ހަނދާނަށް ގެނެއެވެ.ﷲވަޙީކުރައްވަނީ: {قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُواْ هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ} މާނައީ: ”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! اللَّه ގެ ފަޟްލު ވަންތަ ކަމާއި، ﷲގެ ރަޙްމަތަށްޓަކައި (އެބަހީ: އިސްލާމް ދީނާއި قرآن އަށްޓަކައި) ފަހެ، އެއުރެން އުފާކުރާހުށިކަމެވެ! އެއުރެން (ދުނިޔެމަތީގައި) އެއްކުރާ ތަކެއްޗަށްވުރެ، އެކަން ހެޔޮކަން ބޮޑެވެ”. އެއީ ކީއްވެތޯއެވެ؟ އެހެނީ ޞާލިޙު ޢަމަލުތަކަށް ލޯބިކުރުމާއި އެކަމުން އުފާވެރި ޚަބަރު ލިބިގަތުމަކީ ﷲ عز وجل އަށް ލޯބިކުރުމުގެ ބައެކެވެ. ނިކަން މިއާޔަތަށް ވިސްނަވާ:{وَإِذَا مَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ فَمِنْهُم مَّن يَقُولُ أَيُّكُمْ زَادَتْهُ هَذِهِ إِيمَانًا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُواْ فَزَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَهُمْ يَسْتَبْشِرُونَ} . ” ސޫރަތެއް ބާވައިލައްވައިފިނަމަ، އެ ސޫރަތުން އެމީހެއްގެ އީމާންކަން އިތުރުވީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ކާކުހޭ ބުނެއުޅޭ މީހުން އެއުރެންގެ ތެރެއިންވެއެވެ. ފަހެ، އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުން ދަންނާށެވެ! ފަހެ، އެއުރެން (އެކަމަށްޓަކައި) އުފާކުރާ ޙާލު، އެއުރެންގެ އީމާންކަން އިތުރުވިއެވެ”.

އަޅުގަނޑު ޤަބޫލުކުރާގޮތުގައި ރޯދަމުގެ ވާހަކަ ދައްކަން މާ ލަސްވެއްޖެއެވެ. މި މެހުމާނަށް އިސްތިޤުބާލުކުރުމަށް ވާންޖެހޭ ތައްޔާރިތައް ވުމަށް ލަސް ވެއްޖެއެވެ. ހަމަ ކަށަވަރުން ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޝަޢުބާން މައްސަރުގައި ރޯދަމަހަށް ތައްޔާރުވެ ވަޑައިގަތުމުގެ ގޮތުން ރޯދަ ހިފުން އިތުރު ކުރައްވައެވެ.

އަޅުގަނޑުމެން ތެރެއިން މީހަކަށް މިވެނި ރައީސަކު މިވެނި ވެރިޔަކު ތިގެޔަށް ޒިޔާރަތް ކުރައްވައޭ ބުނެވިއްޖެނަމަ  އެޚަބަރު ލިބުނު ވަގުތުން ފެށިގެން އުފަލުން އޭނަގެ އިސްތިޤުބާލަށް ތައްޔާރުވާން ފަށައެވެ. ގުނާ ޢަދަދު ނުކުރެވޭހާ ގިނަ ހެޔޮކަންތަކުން ފުރިގެންވާ މަސްސަރަށް އިސްތިޤުބާލު ކުރުމުގައި އެކަކު އަނެކަކަށް ކުރި އަރައި ނުދާންވީ ކީއްވެތޯއެވެ؟

ރަމަޟާން މައްސަރަކީ ކެއްތެރިކަމާއި އިޙްސާންތެރިކަމުގެ މައްސަރެވެ. ރަޙުމަތާއި މަޢުފިރަތުގެ މައްސަރެވެ. ދުޢާކުރުމާއި ޤުރުއާން ކިޔެވުމުގެ މައްސަރެވެ. ތައްބާވުމާއި ނަރަކައިން މުއްތިވުމުގެ މައްސަރެވެ. ތަޤުވާވެރިންގެ ހިތްތައްވަނީ އެކަމަށް އެދިއެދިއެވެ. ވަކިވެދާތީ އެކަމުގެ ހިތާމާގައެވެ.

ޞާލިޙު އަޅުތަކުން އެތައް ދުވަހެއް ކުރިން އެމައްސަރު ދެއްވާތޯ ދުޢާކުރައްވައެވެ. ރޯދަމައްސަރު ޖެހެން ހަ މަހަށްވުމުން އެމައްސަރު ލިބުމަށް ދުޢަކުރައްވައެވެ. ރޯދަމަސް ނިމުން ހަމަސް ވަންދެން އެމައްސަރުގައި ކުރެވުނު ހެޔޮކަން ޤަބޫލުރައްވާތޯ ދުޢާކުރައްވައެވެ. 

އަޅުގަނޑުމެން އެ ޞާލިޙު އަޅުތަކުން ކުރި ދުޢާ ނުކުރަންވީ ކީއްވެތޯއެވެ. އެ ޞާލިޙު އަޅުންގެ ދުޢާގެ ތެރޭގައި

އޭﷲ މިއަޅާ ރޯދަމަސް އަންނަންދެން ސަލާމަތުން ލަހައްޓަވާނދޭވެ. އަދި ރަމަޟާން މައްސަރުގައިވެސް ސަލާމަތުން ލަހައްޓަވާނދޭވެ. އަދި މިއަޅާގެ ޢަމަލުތައް ޤަބޫލު ކުރައްވާނދޭވެ.

 އޭ މުސްލިމު އަޚުން މިފަދަ ދުޢާތައް ގިނައިން ކުރައްވާށެވެ. އެމީހުން އެ އުފާކުރެއްވި ގޮތަށް އުފާކުރާށެވެ. ތިބާގެ ފާފަ ފުއްސަވައި ތިބާ ނަރަކައިން ސަލާމްތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ އުއްމީދުގައެވެ.

ރަމަޟާން މަސް ލިބުނު މީހެއްގެ މާތްކަން ހިތަށް ގެނެވުނުތޯއެވެ؟ ނޫނީ އަޑު އެއްސެވިންތޯއެވެ. ؟ މި މައްސަރުގެ އަޅުކަމުން އެހާބޮޑު ޘަވާބާއި ދަރުމަ ލިބި ދާނެކަމަށް ހިތަށް ގެނެވުނުތޯއެވެ؟ ނިކަން މިޙަދީޘު ބައްލަވާށެވެ. طلحة بن عبيد الله رضي الله عنه ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ ދެމީހަކު އައިސް ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުގައި އިސްލާމް ވިއެވެ. އެދެމީހުންކުރެ އެކަކީ އަނެއް މީހާއަށްވުރެ ގަދައަޅައި މަސައްކަތް ކުރި މީހެކެވެ. ގަދައަޅައި މަސްއްކަތް ކުރިމީހާ ހަނގުރާމައެއްގައި ބައިވެރިވެ ޝަހީދު ވިއެވެ. ދެވަނަ މީހާ އޭގެ ފަހުން އެއްއަހަރު ދުނިޔޭގައި އުޅުއްވުމަށްފަހު އަވަހާރަ ވިއެވެ. طلحة ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު ނިދިކުރައްވާފައި ވަނިކޮށް ސުވަރުގޭގެ ދޮރުކޮޅުމަތިން އެ ދެމީހުން ފެނުނެވެ. ދެން ސުވަރުގެއިން މީހަކު ނިކުމެ ވަޑައިގެން އެދެމީހުންކުރެ ފަހުން އަވަހާރަވީމީހާ ސުވަރުގެ ވަނުމަށް އިޛުނަ ދެއްވިއެވެ. ދެން އޭގެފަހުން ޝަހީދުވީމީހާއަށް އިޛުނަ ދެއްވިއެވެ. ދެން ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ވަޑައިގެން ދެންނެވިއެވެ. އަދި ކަލޭގެފާނަށް ސުވަރުގެ ވަނުމަށް ހުއްދަ ލިބިގެން ނުވެއެވެ. ހެނދުނު ވުމުން އެވާހަކަ طلحة بن عبيد الله رضي الله عنه އަޞްޙާބުންގެ ގާތުގައި ދެއްކެވިއެވެ. އެވާހަކަ އަޑު އަސްސަވާފައި އަޞްޙާބުން ޢަޖާއިބު ވިއެވެ. އަޞްޙާބުން ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރުހުގައި އެވާހަކަ ދެންނެވިއެވެ. ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. ތިކަމުގައި ކަންބޮޑުވާންވީ ކަމެއް އެބައޮތްތޯއެވެ؟ އަޞްޙާބުން ދެންނެވިއެވެ. އޭ ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ. އެތަނުން އެކަކީ ގަދައަޅައި މަސައްކަތް ކޮށް ދީނުގެ މަގުގައި ޝަހީދު ވީމީހެކެވެ. އަނެއްމީހާ އޭނައަށްވުރެ ކުރިން ސުވަރުގެ ވަނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ ޙަދީޘުކުރެއްވި: ކުރިން ސުވަރުގެ ވަންމީހާ ޝަހީދުވީ މީހާއަށްވުރެ ފަހުން އެއްއަހަރު ދުނިޔޭގައި އުޅުވިއެއް ނުންތޯއެވެ؟ އަޞްޙާބުން ދެންނެވި: އާދޭހެވެ. އުޅުއްވިއެވެ. ޙަދީޘުކުރެއްވި: އޭނައަށް ރޯދަމަސްލިބި ރޯދަ ހިފައި ނަމާދުކޮށް އެވެނި މިވެރި ކަމެއް ކުރެއްވި ނުންތޯއެވެ؟ އަޞްޙާބުން ދެންނެވި : އޭނަ އެކަން ކުރެއްވިއެވެ.ޙަދީޘުކުރެއްވި: އެދެމީހުންގެ މެދުގައި އުޑާއި ބިމާ ދެމެދަށްވުރެ ތަފާތުބޮޑުވެގެންވެއެވެ.

الله أكبر  ހަމަ ކަށަވަރުން ރަމަޟާން ލިބުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު ނިޢުމަތެކެވެ. އަދިﷲ ދެއްވާ ވަރަށްބޮޑު ފަޟުލުވަންތަ ކަމެކެވެ.ރޯދަމަސް ލިބި އެ މަހުގައި ރޯދަ ހިފައި ރޭއަޅުކަންކޮށް ޤުރުރުއާން ކިޔަވާ މީހުންނަކީ ރޯދަމަސް ނުލިބި ﷲ ގެ މަގުގައި ޝަހީދުވާމީހުންނަށްވުރެ ދަރަޖަ މަތިވެރިވެގެންވާ ބަޔެކެވެ.

ރޯދަމަހަށް ތައްޔާރަވުމުގެ ގޮތުން އެކިމީހުން މަސައްކަތް ކުރާގޮތް ތަފާތުވެގެންވެއެވެ. އަދި ތައްޔާރުވާ މިންވަރުވެސް ތަފާތުވެގެންވެއެވެ.އެކަން ބަޔާކުރައްވައި ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘު ކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘު އަބޫހުރައިރާ ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. مَا أَتَى عَلَى الْمُسْلِمِينَ شَهْرٌ خَيْرٌ لَهُمْ مِنْ رَمَضَانَ ، وَلا أَتَى عَلَى الْمُنَافِقِينَ شَهْرٌ شَرٌّ لَهُمْ مِنْ رَمَضَانَ وَذَلِكَ لِمَا يُعِّدُ الْمُؤْمِنُ فِيهِ مِنَ الْقُوَّةِ لِلْعِبَادَةِ وَمَا يُعِدُّ فِيهِ الْمُنَافِقُ مِنْ غَفَلاتِ النَّاسِ وَعَوَرَاتِهِمْ ، هُوَ غُنْمٌ لِلْمُؤْمِنِ يَغْتَنِمُهُ التَّاجِرُ .  މުސްލިމުންނަށް ރޯދަމައްސަރަށްވުރެ ހެޔޮ މައްސަރެއް ނައަންނާނެއެވެ. މުނާފިޤުންނަށް ރޯދަމައްސަރަށްވުރެ ނުބައި މައްސަރެއް ނައަންނާނެއެވެ. މުއުމިނުން އެމައްސަރުގައި އަޅުކަން ކުރުމަށް ޚާއްޞަ ބާރުތަކެއް ލިބިގަނެއެވެ. މުނާފިޤުން ތައްޔާރުވެގެން ތިބެނި މުސްލިމުންގެ ޢައިބުތަށް ހޯދުމުގައެވެ. އެމައްސަރަކީ އާޚީރަތް ލިބިގަންނަން ބޭނުންމީހުނަށް ރަނގަޅު ފުރުޞަތެކެވެ. އެހެން ރިވާޔަތެއްގައި ވެއެވެ. އެމައްސަރަކީ މުނާފިޤުންނަށް ހަލާކާއި ކޯފާގެ މައްސަރެކެވެ”.    

މުނާފިޤުން މުސްލިމުންނަށް އަނިޔާކުރުމާއި އެމީހުންގެ ޢައިބުތަށް ހޯދުމުގައި މި މައްސަރަށް ޚާއްޞަކޮށް އެމީހުން ތައްޔާރުވެއެވެ. ރޯދަ މައްސަރަކީ މުނާފިޤުން މުސްލިމުންނަށް ގެއްލުން ދިނުމަށް ހޯދާ ރަނުގެ ފުރުޞަތެކެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުނަށްޓަކައި ﷲ ތައްޔާރުކުރައްވާފައިވާ ނިމުމެއް ނެތި ދެމިގެންވާ ޢަޒާބާއި ނިޢުމަތްތަކުން މަޙުރޫމު ކުރެވިގެންވާކަން އެމީހުނަށް އެނގޭނެނަމަ ކިހާރަނގަޅުވީސް ހެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މިއަދުގެ ޙާލަތަށް ބަލާލުމުން ފެންނަ މަންޒަރަކީ ފަންނުތަކުގެ އަހުލުވެރިންނާއި ޚަބަރު ފަތުރާ ވަސީލަތްތަކުން ރޯދަމައްސަރަށް ޚާއްޞަ ޑްރާމާތަކާއި ލޯބީގެ ދަރުބާރުތަކާއި ރޭގަނޑު ބޭއްވޭ މުބާރާތްތަކަކީ މުސްލިމުން އެމީހުގެ ރޭ އަޅުކަމާއި ޛިކުރު ކުރުމުން ދުރުކުރުވުން ފިޔަވައި ދެން ކޮން ކަމެއް ތޯއެވެ. އެކަން ކުރާބަޔަކީ އެއީ ރަސޫލާގެ މިޙަދީޘުގައި ޛިކުރު ކުރެވިފައިވާ ރަމަޟާން މައްސަރުގެ ނިޢުމަތުން މަޙުރޫމް ކުރެވިފައިވާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނި ހިނގައިދާނެތޯއެވެ؟

ކިތައް ރަމަޟާންމަސް އަހަރުމެން ޢާފިލުކަންމަތީ ވަނިކޮށް ފާއިތުވެގެން ހިނގައްޖެތޯއެވެ؟ އަހަރުމެނަސް މިމައްސަރު އައުމުގެ ކުރިން މަރުނުވެ  ރޯދަ ހިފުމުގެ ނަޞީބު ލިބޭނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަމެއް އެބަ އޮތްތޯއެވެ؟ އަހަރުމެނަށްވުރެ ބޮޑަށް މިމައްސަރަށްޓަކައި ތައްޔާރުވާންވީ ކޮން ބައެއްތޯއެވެ. ރަމަޟާން މަސް އައުމުގެ ކުރިން ނަފުސު އިޞްލާހުކޮށް ކުރެވިފައިވާ ފާފަތަކުން ތައުބާވަމާ ހިންގަވާށެވެ. ރޯދަމަސް އަންނައިރުވެސް ފާފަތަކާއި އުރެދުންތަކަށް އަރައިގަންނަ މީހުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނި ރަމަޟާން މަހުގެ ރޯދައިން ފާއިދާއެއްނުކުރާ ރޭއަޅުކަންތަކާ ދުރުހެލިވެ އެމައްސަރު ނިކުމެގެންދާއިރު އެމައްސަރުގެ ކުރިން ހުރިގޮތަށް ހުރެ ގެއްލިގެންދާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނިވޭތޯ ގަދައަޅައި މަސައްކަތް ކުރަމާ ހިންގަވާށެވެ. ރަމަޟާންމައްސަރުގެ ރޫޙާނީ ބާރުތަކާއި ފެތުރިފައވާ ރަޙުމަތާއި ތަނަވަސްކަމަށް ވިސްނާ ފިކުރު ކުރުމެއް ނެތި ފާފައާއި އުރެދުންތައްމަތީ ދެމިހުރެއްޖެމީހާއަކީ ހުރިހާ ގޮތަކުން ގެއްލި ހަލާކުވެގެންވާ މީހެކެވެ. އެމައްސަރުގެ އެއްވެސް ލައްޒަތެއް އެމީހަކަށް ޙާޞިލު ނުވާނެއެވެ. ފާފައަށް އަރައިގަތުމަކީ މީހާގެ ހިތް ހިލައަށްވުރެ ހަރުކުރާ ހިތުގެ ދިރުން ގެއްލުވާލާ ކަމެކެވެ.

މުސްލިމު އަޚާ ތިބާއަށް ރަމަޟާންމަހު ދުނިޔޭގައި ހުރުމުގެ ނަޞީބު ލިބިއްޖެނަމަ އެއީ ތިބާއަށް ފާފަތަކުން ތައުބާވުމަށް ދެއްވާ ރަނުގެ ފުރުޞަތެކެވެ. ހިތުގައިވާ ކަޅުކަން ފިލުވާލާ ހިތް ހުދުކޮށްލާށެވެ. ހިތް ދޮވެލާށެވެ. ހިތަށް ދިރުން ގެންނާށެވެ. ޙަޔާތުގައި އާ ޞަފުޙާތަކެއް ހުޅުވާށެވެ.      

ޖާބިރު ބިން ޢަބުދުﷲ (رضي الله عنهما): ވިދާޅުވަނީ ރޯދަ ހިފައިގެން ހުންނަމީހާ ކަންފަތުންވެސް ރޯދަހިފާށެވެ. ލޮލުންވެސް ރޯދަ ހިފާށެވެ. ދުލުންވެސް ރޯދަ ހިފާށެވެ.  ދޮގު ނަހަދާށެވެ. ޙަރާމް ކަންތައް ނުކުރާށެވެ. އަވައްޓެރިންނަށް އުނދަގޫ ނުކުރާށެވެ. ރޯދަ ހިފާގެން ހުންނަވަގުތު މަޑު މައިތިރިކަން ޚިޔާރު ކުރާށެވެ. ތިބާ ރޯދަހިފައިގެން ހުންނަ ދުވަސް ރޯދަ ނުހިފާ ހުންނަ ދުވަސްތަކެކޭ އެއްގޮތް ނުކުރާށެވެ.

ރޯދަ ނުހިފާ ހުންނަ ދުވަސް ކަންނެތްކަމުން ޖަމާޢަތުގައި ނަމާދުކުރުމަށް މިސްކިތަށް ނުދެވޭނަމަ ރޯދަ މަހު އެކަން ކަނޑުވާލާށެވެ. ޖަމާޢަތުގައި ނަމާދު ކުރާށެވެ. އެރާދަ ކުރެއްވިއްޔާ ތިބާ ރޯދަ މަސްފަހުންވެސް މަރުވަންދެން ޖަމާޢަތުގައި ނަމާދު ކުރުމުގެ ހެޔޮ ނަޞީބު މިންވަރު ކުރައްވާނެއެވެ.

ތިބާއީ ދަހި މީހެއްނަމަ ރޯދަ މަހަކީ ތިބާ ދީލަތިވެ ލައްވާ މައްސަރެއްކަމުގައި ހައްދަވާށެވެ. ރަމަޞާން މަހަކީ ދީލަތިކަމާއި އިޙްސާންތެރިކަމުގެ މައްސަރެވެ.

ތިބާއީ ﷲ ޛިކުރުމުން ޢާފިލުވެފައިވާ މީހެއްނަމަ ރަމަޟާން މަހަކީ ދުޢާކުރުމާއި ޛިކުރު ކުރުމުގެ މައްސަރު ކަމުގައި ހައްދަވާށެވެ. ގިނައިން ޤުރުއާން ކިޔަވާށެވެ. އެއީ ޤުރުއާނުގެ މައްސަރެވެ.

މާތްވެގެންވާ ބަރަކާތްތެރި ރަމަޟާން މައްސަރަށް ތައްޔާރަވުމުގެ ގޮތުން ފަސް ކަމަކަށް ސަމާލުވެލައްވާށެވެ.

1-ތައުބާގެ ޝަރުޠުތައް ފުރިހަމަކޮށް ފުރިހަމަ ތައުބާއަކުން ތައުބާވާށެވެ. ގިނައިން އިސްތިޢުފާރު ކުރާށެވެ. ތައުބާގެ ދޮރުވަނީ ހުޅުވިފައެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ މިވަޙީގެ ބަސްފުޅުގެ މާނައަށް ބައްލަވާށެވެ. ”توبة ލެއްވުން اللَّه ގެ حضرة ން އޮތްކަން ކަށަވަރީ، ނޭނގިތިބުމާއެކު ނުބައިކަންތައްކޮށް، ދެން، އެކަންތައް ކުރުމާ ގާތުގައި (ލަސްނުކޮށް) توبة ވެ އުޅޭމީހުންނަށެވެ. ފަހެ، اللَّه، އެއުރެންގެ މައްޗަށް توبة ލައްވަތެވެ. އަދި، މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ حكيم ވަންތަ އިލާހު ކަމުގައި اللَّه ވޮޑިގެންވެއެވެ”. އަޅާއަށް ކިތަންމެ ބޮޑު ފާފައެއް ކުރެވިފައި އޮތް ކަމުގައިވީ ނަމަވެސް އިޚްލާޞްތެރި ހިތަކާއިގެން ﷲ ގެ ޙަޟުރަތަށް ރުޖޫޢަވެއްޖެނަމަ އެމީހެއްގެ ތައުބާ ޤަބޫލު ކުރައްވާނެއެވެ. ﷲގެ ރަޙުމަތުން އުންމީދު ކަނޑާނުލާށެވެ. މި ޤިއްޞާ ކިޔުއްވާށެވެ. ސަޢުދު ބްނު މާލިކު ބްނު ސިނާނުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެ ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. މާތްނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. {ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ އުންމަތްތަކުގެ ތެރެއިން އުންމަތެއްގެ މީހަކު ނުވަދިހަ ނުވަ މީހުން މެރިއެވެ. (އެއަށްފަހު) ބިންމަތީގައި ހުރި އެންމެ ބޮޑަށް ދަންނަ މީހަކު އޮޅުންފިލުވައިދިނުމަށް އެދި، އޭނާ ސުވާލުކުރިއެވެ. ފަހެ، އޭނާއަށް ރާހިބަކު ބުނެދެވުނެވެ. ފަހެ، އޭނާ، އެ ރާހިބުގެ ގާތަށް އައެވެ. އަދި ބުންޏެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންނާ މި ވަނީ، ނުވަދިހަ ނުވަ މީހުން ޤަތުލުކޮށްފައެވެ. ފަހެ، ތިމަންނާއަށް ތައުބާވެވިދާނެތޯއެވެ؟ ފަހެ، އެ ރާހިބު ބުންޏެވެ. ކަލެއަކަށް ތައުބާއެއް ނުވެވޭނެއެވެ. ފަހެ، އެ ހިނދު، އެ ރާހިބުކަލޭގެ ޤަތުލުކޮށްލައި، އޭނާއާލައިގެން ސަތޭކަ މީހުން ހަމަކޮށްފިއެވެ. ދެން އެއަށްފަހު، މި ބިންމަތީގައި ހުރި އެންމެބޮޑު ޢިލްމުވެރިޔަކު އޮޅުންފިލުވައި ދިނުމަށް އެދުނެވެ. ފަހެ، އޭނާއަށް ޢިލްމުވެރިޔަކު ބުނެދެވުނެވެ. ފަހެ، އޭނާ، އެ ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް އައިސް ދެންނެވިއެވެ. އަޅުގަނޑު މިވަނީ، ސަތޭކަ މީހުން ޤަތުލުކޮށްފައެވެ. (ވީމާ) އަޅުގަނޑަށް ތައުބާވެވޭނެތޯއެވެ؟ އެ ޢިލްމުވެރިޔާ ވިދާޅުވިއެވެ. އާނއެކެވެ. ތައުބާވުމާ އެ މީހަކާ ދެމެދަށް ހުރަސްއެޅޭނީ، ކާކަށްހެއްޔެވެ؟ ތިބާ އެވެނި ރަށަކަށް ދާށެވެ! އެހެނީ، އެ ރަށުގައި اللَّهُ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަންކޮށްއުޅޭ މުއުމިނު ބަޔަކުވެއެވެ. ފަހެ، ތިބާވެސް، އެބައިމީހުންނާއެކު اللَّهُއަށް އަޅުކަންކުރުމުގައި ދެމިހުންނާށެވެ! އަދި ތިބާގެ ވަޒަނަށް ނުދާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، އެއީ ނުބައިކަންހުރި ބިމެކެވެ. ފަހެ، އޭނާ އެ ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެދެއްވި ރަށަށް ދިޔުމަށް ގަސްދުކޮށް، ދަތުރު ފެށިއެވެ. ފަހެ، އޭނާއަށް އެ ރަށަށް ދެވޭ މަގުގެ މެދާހަމައަށް ދެވުނުތަނާ، މަރު، އޭނާއާ ބައްދަލުކޮށްފިއެވެ. (އެބަހީ: އޭނާ މަރުވެއްޖެއެވެ.) ފަހެ، އޭނާއާ މެދުގައި ރަޙުމަތުގެ މަލާއިކަތުންނާއި، ޢަޛާބުގެ މަލާއިކަތުން ދެބަސްވެލެއްވިއެވެ. ފަހެ، ރަޙުމަތުގެ މަލާއިކަތުން ވިދާޅުވިއެވެ. އޭނާ އައީ ތެދުހިތުން ތައުބާވެ، اللَّهُގެ ޙަޟުރަތަށް ރުޖޫޢަވެގެންވާ ޙާލުގައެވެ. ޢަޛާބުގެ މަލާއިކަތުން ވިދާޅުވިއެވެ. އޭނާއަކީ ދުވަހަކު ވެސް އެއްވެސް ހެޔޮ ޢަމަލެއް ކުޅަ މީހެއްނޫނެވެ. ފަހެ، އެ ހިނދު އެތަނަށް އިންސާނެއްގެ ސިފައިގައި މަލާއިކަތަކު ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. ފަހެ، އެ ބޭކަލުން އޭނާއަކީ، އެ ބޭކަލުންގެ މެދުގައިވާ މައްސަލަ ފައިޞަލާ ކުރައްވައި، ނިޔާކުރައްވާނޭ ފަނޑިޔާރަކުކަމުގައި ބަލައިގެންފިއެވެ. ފަހެ، އެ ބޭކަލަކު ވިދާޅުވިއެވެ. ތިޔަބޭކަލުން އެ ދެ ރަށުގެ ދެމެދުގައި މިންއަޅުއްވައި ބައްލަވާށެވެ! އެ ދެ ރަށުންކުރެ، އޭނާ ކައިރީ، ކޮން ރަށަކާތޯ ބެއްލެވުމަށްފަހު، އެގޮތަކަށް ނިންމާނީއެވެ. ފަހެ، އެ ބޭކަލުން، އެ ދެ ރަށުގެ ދެމެދުގައި މިންއަޅުއްވައި ބެއްލެވިއެވެ. އެ ހިނދު އޭނާއާ ކައިރީ، އެ ރަށަށް ދިޔުމަށް ގަސްދުކޮށްގެން ނުކުތް ރަށްކަން އެނގުނެވެ. އެ ހިނދު ރަޙުމަތުގެ މަލާއިކަތުން އޭނާއާ ޙަވާލުވެލެއްވިއެވެ.}   

ރޯދައިގެ ޙުކުމްތަކާއި އަދަބުތައް އުނގެނޭށެވެ. ރޯދަމަހުގެ އަޅުކަންތަކުގެ ތެރެއިން ޢުމުރާކުރާނެގޮތާއި އިޢްތިކާފަށް އިންނާނެގޮތާއި ފިޠުރު ޒަކާތް ދޭނެގޮތް ފިޤުހު ފޮތްތަކުންނާއި ޢިލްމުވެރިންކުރެން އަހައިގެން އުނގެނޭށެވެ.  

ރޯދަމަހުގައި ތެދުވެރި ޢަޒުމަކާއެކު ޞާލިޙު ޢަމަލު ކޮށް ރޯދަމަސް ހެޔޮގުތުގައި ބޭނުން ކުރާށެވެ. اللَّه އަށް ތެދުވެރިވެވިއްޖެނަމަ، އެކަން ތިބާއަށް ހެޔޮކަންބޮޑުވީސްކަން ކަށަވަރެވެ.

ﷲ ޞިފަކުރައްވާފައިވާގޮތަށް ރޯދަމަހަކީ މަދު ދުވަސްކޮޅެއްކަން ހަނދާންކުރައްވާށެވެ.މަދު ދުވަސްކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު މަދު ޢަމަލު ކޮށްގެން ﷲ ރަޙުމަތާއި މަޢްފިރަތު ލިބިގަންނާށެވެ. މިސާލަކަށް: ލައިލަތުލްޤަދުރި ލިބިގަންނަން އަތުކުރި އޮޅާލާށެވެ. އެއީ ވަރައް އިތުރުކަން ބޮޑު މައްސަރެއްކަން ހަނދާން ބަހައްޓާށެވެ. ވީމާ ކުޅިވަރާއި މަޖަލުގައި ވަގުތު ހޭދަ ނުކުރާށެވެ. ރޯދަމަހުގައި ދިމާވާ ހައިހޫނުކަމާއި ދަތިތައް ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުން ލިބޭނެ ގިނަ ޘަވާބާއި ދަރުމައަށް ބަލައި އުފަލުން ޤަބޫލު ކުރާށެވެ.   

ރޯދަމަހަށްޓަކައި ޕްރޮގްރާމް ހަދައި ތަރުތީބު ކުރާށެވެ. ޤުރުއާން ކިޔަވާނީ ކިތަށް ފަހަރުތޯ؟ ޤުރުއާން ޚަތިމް ކުރާނީ ކިތަށް ދުވަހުންތޯ؟، ކޮންއިރަކުތޯ މިސްކިތުގައި އިންނާނީ؟ އެކުވެރިންނަށް ދޭނީ ކޮން ވަގުތެއްތޯ؟ ޞަދަޤާތް ދޭނި ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ؟ ޢުމުރާ ކުރާނެތޯ؟ އިޢްތިކާފު ކުރާނެތޯ އެވެ. ނިންމާލަމުން އަޅުގަނޑުގެ ދުޢާއަކީ أسأل الله أن يبلغنا وإياكم رمضان ، اللهم بلغنا رمضان وأحسن عملنا فيه ، إنك أجود مسؤول وخير مأمول اللهم صل على محمد وعلى آل محمد …